Interview "Andersdenkenden", januari 2007

Interview "Andersdenkenden", januari 2007

 

Ik wil niet bij een club horen, dat vind ik vervelend

 

De actrice en zangeres Joanna Klarenbeek (64), beter bekend als Jenny Arean, geldt als uiterst veelzijdig. Van Brecht tot Touber, van Long tot Kan, haar artistieke staalkaart bereikt een hoge divertisiteitsscore. In de KRO-televisieserie ’t Schaep met de 5 Pooten (zondag, 21.05 Ned. 1) speelt zij de rol van Riek Balk en over een twee weken staat zij weer in het theater met Het verschil.

Ben je een vedette?
Nee, ik vind van niet. Waar slaat dat op? Vedette-zijn is iets van voor de oorlog, van vrouwen die door hun minnaars rijk én royaal gemainteneerd werden. Zo’n vijftien jaar geleden begon men dat als een rare modetrek te roepen: die en die was vedette zus of vedette zo. Die tijd is over. Mij zal het een zorg zijn, maar ik heb er zelf niks mee. Ik ben gewoon goed in mijn vak, meer niet. En ik houd van dit vak!

Liegen
Met grote regelmaat uit zij fel haar verontwaardiging. Nogal eens is een vraag onzin, hoe kwam ik dáár nu toch bij? Telkens ook stemt een brede glimlach haar terstond mild. Áls ze al een bloedhekel aan interviews had, dan is dat gevoel in de loop der jaren aardig gesleten. Bovendien kan ze naar eigen zeggen zo mogelijk liegen dat het gedrukt staat. Ja, als het nodig is kan een mens gewoon liegen, hoor. Ik ook! Túúrlijk. De werkelijkheid een beetje naar je hand zetten is toch goed?

Je zegt het met een ongelooflijk katholiek gezicht!
Nou, daar kan ik toch écht niet van verdacht worden. Liegen moet juist niet opgemerkt worden.

Heb je in dit interview al gelogen?
Nee, we beginnen net. Het is nog niet voorgekomen. Maar dit kan ook weer een leugen zijn, natuurlijk.

Lisse, 1942
Ik ben daar in de oorlog geboren.

De oorlog, hè? Altijd weer die oorlog!
Ja, die gaat nooit over, zeker niet als je uit die tijd stamt.

Je sleept de oorlog met je mee?
Ja, hij is er en je bent er kien op. Overal is oorlog. Wij hebben hier nu geen oorlog, maar die oorlog is er nog steeds.

't Schaep
Ze speelt de rol van Riek Balk in de remake van 't Schaep met de 5 Pooten. De oorspronkelijke serie heeft ze, merkwaardigerwijze, nooit gezien. Nee, want dat was in de tijd dat de video nog niet bestond, dus je kon het ook niet opnemen. Ik speel al sinds jaar en dag in het weekend en dit werd toen op vrijdag uitgezonden. Mensen aan het toneel zijn dan allemaal zelf op pad.

En wat er ooit van was opgenomen is gewist!
Alleen een aantal liedjes is overgebleven.

't Schaep was destijds the talk of the town.
Ja, de mensen hebben nu allemaal het idee dat de serie toen eindeloos duurde, maar het waren echt maar acht afleveringen, terwijl series nu jaren meegaan. Ongelooflijk.

Fantastische zomer
In de originele bezetting speelden acteurs als Piet Römer, Adèle Bloemendaal, Leen Jongewaard, Piet Hendriks en Cor Witschge, in de nieuwe reeks speelt bijvoorbeeld Arjan Ederveen een bijrol. Wat vindt Arean van de remake? Ik ben er erg blij mee, iedereen is er blij mee. We hebben er de hele zomer fantastisch aan gewerkt, het was een enige tijd en ik hoor van het publiek alleen leuke dingen.

't Schaep is eigenlijk een Jordaancafé. Jij woont in de Jordaan.
Als je op zaterdag, na de markt, hier op de hoek naar café t Papeneiland zou gaan, dan zie je daar allemaal van dat soort mensen zitten. Ik had dus ook weinig moeite om me in mijn figuur te verplaatsen. Ik woon mijn levenlang al in Amsterdam. Het was vooral leuk om te doen, zeker om met zo’n grote witte suikerspin op je hoofd rond te lopen.

Moet er een tweede reeks komen?
Dat zal niet gaan. Van het oude Schaep waren ook slechts acht afleveringen. Dat zal het zijn, denk ik.

Je bent sterk afhankelijk van tekstschrijvers?
Daarom ben ik na mijn veertigste mijn eigen programma’s gaan uitbrengen.

Te beginnen in 1985 met Een gescheiden vrouw op oorlogspad. Kon het dreigender?
Ja, maar ik heb er wél alle prijzen mee gewonnen. Het was een geweldig programma. Ik won er onder meer de Johan Kaart-prijs en de Scheveningen Cabaretprijs mee. In het volgend winterseizoen doe ik weer een solovoorstelling. Nú zijn we met een stuk bezig, Het verschil, een soort mengvorm van muziektheater, cabaret, toneel en stand-up comedy met Raoul Heertje als stand-up comedian en zangeres Wende Snijders. Veel prachtige liedjes, geschreven door Rob de Graaf, Jurrian van Dongen en George Groot van Don Quishocking.

Denk je wel eens: de mensen moesten eens weten wat ik allemaal al niet gedaan heb. Het verdampt zo snel.
Ja, dat is inherent aan toneel. Als je nu bij de Stadsschouwburg over het Kleine Gartmanplantsoen loopt, genoemd naar Maria Kleine Gartman, een gigantisch grote toneelspeelster van voor 1900, weet niemand meer hoe geweldig die vrouw speelde. Of hoe ze eruitzag. Dat is toneel, dat verdwijnt. Theater is een vluchtig iets.

Zou je graag zien dat we later over het Jenny Arean-hofje zouden lopen?
Wat kan mij dat nou schelen? Daar heb ik nog nooit aan gedacht.

Waarom niet?
Nou, waarom wel?

Je bent bescheiden?
Nee, ik ben niet bescheiden. Ik ben reëel. In mijn werk ben ik zeker niet bescheiden. Daar is mijn werk me te lief voor, dus daar moet het beste uit gebraaien worden.

Club
Niet-kerkelijk, maar naar eigen zeggen wel vrij rood denkend. Mijn oma van vaders kant was gereformeerd. Ik heb er respect voor, príma, maar ik houd er niet van om mij bij iets aan te sluiten. Ik wil niet bij een club horen, dat vind ik vervelend. Ik heb uit die geloven niet zo veel moois zien komen. En als mensen dogmatisch worden, is vaak het hek van de dam. Ik denk dat God het wel goed met ons voor heeft, maar dat wíj het niet goed met elkaar voor hebben. En die kerken hebben het al helemaal niet goed met elkaar voor!

Ben je zelf nog enigszins bijbelvast?
Ik ken het rijtje Genesis, Exodus, Deuteronomium nog wel uit mijn hoofd. Ik heb vroeger veel in de bijbel gelezen, omdat het me interesseerde maar ik houd méér van Mariabeelden! Ik brand kaarsjes in katholieke kerken!

Jenny Arean!
'Ja, ja! Dat kan allemaal! Dat bestaat.

Wat heb je met Maria?
Maria is voor mij als een symbool, een moeder met een kindje, dat spreekt mij reuze aan. Zij is zogezegd ons aller moeder, en of dat nu wel of niet zo is, dat interesseert mij eigenlijk helemaal niets. Het is rondom Maria in elk geval allemaal wat vrolijker dan bij dat protestantisme.

Verrassend dat het label waaronder je je eigen werk uitgeeft, God Zal Mij Beware heet.
Als ik nu echt een doortrapte atheïst zou zijn geweest, dan zou ik dat niet zo hebben kunnen noemen, maar dat ben ik niet. Ik vind het een fijne titel.

Heel stil misschien toch een beetje jaloers op die katholieken?
Jaloers? Op wie in hemelsnaam? Dat je je aan dogmas moet houden als je een goed katholiek bent? Of dat je met de paus opgescheept zit? Nee, zeker niet!

Robert Long is dood.
Ja. Véél te vroeg. Hartstikke tragisch. Robert heeft vroeger heel mooie geestige dingen voor mij geschreven. Ik kon niet op zijn begrafenis zijn, ik heb bloemen gestuurd. Hoe ouder je wordt, hoe meer mensen er wegvallen die je gekend hebt. Tot je zelf het kopje erbij neerlegt. Voor je dertigste gaat er nog niemand om je heen dood, maar zo rond je 35ste begint het. De generaties ouder dan jij gaan: Frans Halsema, Ronnie Bierman. Ze gingen veel te vroeg dood.

Ik zie hier een foto van Albert Mol staan.
Albert was mijn allerdierbaarste vriend, al vanaf dat ik bij Wim Kan kwam. Hij is dat altijd gebleven. Ik mis hem heel erg.

Robert Long had onwaarschijnlijk scherpe teksten tegenover hypocrisie, bij voorkeur tegen de kerk.
Daarin konden we elkaar heel goed vinden.

Kleipopje
Ze toont me een gekleid poppetje dat haar dochter Myra ooit maakte toen ze drie was. Het is meer een bolletje met twee rudimentaire armpjes eraan. Dat heeft ze ingeschilderd: grote groene ogen, een lachende grote mond en rooie wangen. Ze zei: "Dit is mamma". Dat heb ik hier dus staan. Als de boel afbrandt, dan sleep ik dit wellicht nog eerder uit het huis dan mijn portemonnee. Ze is nu 35, dus het is 32 jaar oud.

Stripper
Een prominente plaats aan de muur heeft een litho van Marlène Dumas. Die zou ik ook zo onder mijn arm naar buiten meenemen. Dit is Dorothy Dee, ze was een stripper. Dit schilderij verklankt schoonheid, brutaliteit en eigenheid. Eigenlijk iets waar je zelf ook mee geafficheerd wil worden.

Moet je werken om te leven?
Ik zeker! Financieel. Volgend jaar ga ik met pensioen, maar ik blijf wel werken. Ik houd van mijn werk en zolang het lichaam en die stem het nog doen en je redelijkerwijs je tekst kunt onthouden, vind ik werken heerlijk.

In Het verschil, dat 24 januari in première gaat, gaat het ook weer over de oorlog. Over meerdere oorlogen, over de oorlog door de eeuwen heen, maar de Tweede Wereldoorlog is ook hier weer pregnant aanwezig. Regisseur Ruut Weissman wilde iets maken over Andalusië in de tijd van Maimonides. De Moren, de Spanjaarden en de christenen hebben daar in een weliswaar korte, maar ook een heel belangrijke tijd in harmonie samengeleefd. Hij entte dat op deze tijd, waarin dat allemaal niet zo makkelijk gaat. En het ziet ernaar uit dat het ook een heel mooie, poëtische voorstelling wordt.

Dan moet je wel weer de file in.
Ja, dat is verschrikkelijk. Het reizen is gewoon het allernaarste. Spelen is fijn, maar het reizen is een hel. Er is alleen niets aan te doen, want anders moet je dan maar niet meer spelen. Iedereen, het volledige Nederlands toneel en cabaret, begeeft zich in datzelfde schuitje dus het is niet anders. Je moet veel vroeger weg voor de file, dus dat betekent dat je je boodschappen doet in Zierikzee, want daar ben je al omdat je voor de file uit bent gegaan. Je bent daar dus al op tijd, dus de winkels zijn nog open. Je moet je leven omdraaien.

Hoe is Nederland in de file?
Nederland in de file is verschrikkelijk, en verder zie je van zo’n stad dus ook niks, behalve een winkelcentrum en de schouwburg.

Je kent alle Albert Heijns van Drachten tot Valkenburg?
Alle winkelcentra, alle Blokkers, alle Hemas, alles, alles.

Hoe is dat?
Helemaal niks. Het zijn allemaal karakterloze winkels, van alles hetzelfde, maar je doet het er voor.

Bron: Gerard Klaasen; Andersdenkenden, januari 2007